Concentratie prostaatverwijdering leidt tot minder complicaties

Opnieuw is er aandacht geschonken aan het feit dat concentratie van prostaatoperaties in gespecialiseerde centra resulteert in minder per- en postoperatieve complicaties.

Deze vermindering is gebleken uit een onderzoek van MediQuest, een organisatie die outcome analyses verricht gepubliceerd in verschillende media zowel op internet als in de geschreven pers. De concentratie van operaties met als doel een vermindering van complicaties is al langer een belangrijk onderwerp. Dit geldt niet alleen voor prostaatkanker maar ook voor veel andere chirurgische ingrepen.

Veel robotten in Nederland

Voor prostaatkanker staat dit echter bijzonder in de aandacht omdat deze ingreep zo veel wordt uitgevoerd (in Nederland meer dan 2.500 keer per jaar). Deze ingrepen worden meestal verricht via robot geassisteerde technieken. In verband met het feit dat er in Nederland (te) veel robotten aanwezig zijn, is er neiging tot versplintering van operaties over deze zogenaamde robotcentra.

Meer complicaties bij minder operaties

Analyses, o.a. door de Nederlandse Vereniging voor Urologie (NVU), hebben aangetoond dat er meer complicaties optreden waar minder operaties worden uitgevoerd. Enkele jaren geleden heeft dit er al toe geleid dat de NVU richtlijnen heeft opgesteld waarin is opgenomen dat een centrum een minimum van 20 radicale robotgestuurde laparoscopische prostatectomieën (RALP’s) moet uitvoeren.

Waar dit 5 jaar geleden door veel centra niet werd gehaald, lukt dit nu redelijk. Het moge echter duidelijk zijn dat 20 operaties per jaar per centrum (dus ook mogelijk nog uitgevoerd door meerdere urologen) een ver van optimaal aantal en compromis is.  Dit is dan ook bewezen door het onderzoek van MediQuest.

Waar het aantal complicaties bij prostaatverwijdering vóór er van enige concentratie in specialistische centra sprake was op 196 lag, is dit tussen 2011 en 2016 gedaald tot 67 (een percentagedaling van 7 naar 2,5%).

Niet alleen is het totaal aantal complicaties afgenomen maar ook de prestaties van de individuele ziekenhuizen zijn in die 6 jaar aanzienlijk verbeterd. In 2011 waren er nog 16 ziekenhuizen waarbij meer dan 10% van de prostaatverwijderingen resulteerde in complicaties. In 2016 kwam dit percentage in geen enkel ziekenhuis meer voor.

Aandringen op centralisatie

De roep tot en het aandringen op centralisatie komt niet uit de urologen beroepsgroep zelf maar veel eerder vanuit de ziektekostenverzekeraars en stichtingen die de belangen van prostaatkankerpatiënten behartigen, zoals de ProstaatKankerStichting Nederland. Deze dringen al langer op concentratie in centra aan.

Ongeveer een jaar geleden heeft CZ, een van de grootste ziektekostenverzekeraars in Nederland, er ook publiekelijk op aangedrongen deze concentraties te bevorderen en er werden toen zelfs twee centra (Maasstad Ziekenhuis Rotterdam en Canisius Wilhelmina Ziekenhuis Nijmegen) genoemd waar CZ cliënten nog zouden kunnen worden geopereerd. Uiteraard is dit nog verre van gerealiseerd.

Recent heeft zelfs het Zilveren Kruis, een andere grote verzekeraar, haar initiatieven tot concentratie in de koelkast gezet omdat het bereiken van de vereiste centralisatie niet echt mogelijk leek. Toch zou dit verder moeten en kunnen gebeuren.

Vroege detectie, diagnose en – waar nodig – geïndividualiseerde therapie

Zoals in een eerdere Andros blog is aangegeven gaat het niet alleen om centralisatie van operaties. Een RALP is slechts een (heel) klein deel van de totale aanpak van prostaatkanker waarbij vroege detectie, diagnose en – waar nodig – geïndividualiseerde therapie een meer omvattende aanpak inhouden.

Vooral voor verbetering van de precisiediagnostiek van prostaatkanker moet nog veel gebeuren. Recent is gepleit om centra te certificeren die voldoen aan de hoge kwaliteit van precisiediagnostiek. Ook dit moet gebeuren via de beroepsgroep maar dit staat daar nog niet echt op de agenda.

Intussen is er in Rotterdam wel een grotere samenwerking bereikt tussen de regionale ziekenhuizen en urologen-maatschappen ten aanzien van de meer geïntegreerde aanpak van de diagnose en behandeling van prostaatkanker. Dit is dus een zeker een stap in de goede richting, ervan uitgaande dat dit, zoals aangekondigd, ook in 2018 een reëel feit zal zijn. Er zal nog veel water door de Waal lopen voordat echte centralisatie van prostaatkankeroperaties – en belangrijker! – prostaatkankerzorg zal zijn gerealiseerd.

Prostaatkanker precisiediagnostiek bij Andros

In ieder geval wordt al sinds twee jaar bij Andros de beste precisiediagnostiek verleend en indien een operatie noodzakelijk is, wordt er alleen nog samengewerkt met grotere volumecentra in Nederland maar ook soms buiten Nederland.

Lees verder over precisiediagnostiek met MRI en fusiebiopsie bij Andros

Lees verder over prostaatkanker