Kunnen tumoren in de prostaat ook goedaardig zijn?

‘Kunnen tumoren in de prostaat ook goedaardig zijn? Ik hoorde pas dat een man prostaatkanker had maar dat hij niet geopereerd of bestraald hoefde te worden. Hoe kan dat? Is het dan een goedaardig gezwel?’ Deze vraag ontvingen we van een van onze lezers.

Prof.dr. Frans Debruyne geeft antwoord op deze ‘vraag van de maand’. Bovenstaande vragen tonen aan hoe zeer prostaatproblemen bij mannen spelen. Het geeft ook aan hoe ingewikkeld prostaatkanker en prostaatklachten zijn. Er zijn veel onduidelijkheden voor mannen. Ik zal proberen een kort maar duidelijk antwoord te geven.

Tumor kan goedaardig of kwaadaardig zijn

Een tumor kan goedaardig of kwaadaardig zijn. Alleen een kwaadaardige tumor is kanker. Dus niet elke tumor is kanker. Dat is verwarrend want in de volksmond wordt vaak het woord ’tumor’ gebruikt als mensen kanker bedoelen. Gezwel is een ander woord voor tumor.

Over de prostaat

Eerst bekijken we de prostaat. Dit is een klier die onder de blaas rond de plasbuis bij de man ligt. De functie van de prostaatklier is het produceren van de vloeistof (sperma) die er voor moet zorgen dat zaadcellen in goede conditie blijven. Meer dan 90% van het sperma geproduceerd bij zaadlozing komt uit de prostaat.

De prostaat gaat groeien

Om nog steeds niet opgehelderde redenen gaat de prostaat groeien en vergroten bij het ouder worden van de man. Dit is bij alle mannen het geval, maar kan eerder en ook meer uitgesproken zijn bij de ene man in vergelijking met de andere.

Dit is meestal een goedaardige vergroting die kan optreden vanaf de leeftijd van 50 à 55 jaar, of ouder. Omdat de prostaat rond de plasbuis ligt, kan door de prostaatvergroting de plasbuis worden dichtgedrukt waardoor plasklachten ontstaan.

Goedaardige prostaatvergroting

De zich met de ouderdom ontwikkelende prostaatvergroting is een goedaardig gezwel. Dit proces heet goedaardige prostaatvergroting of ook BPH (Benign Prostate Hyperplasia). Dit heeft niets met prostaatkanker te maken. Het is een vervelend verschijnsel als het klachten geeft maar een vergrote prostaat is niet bedreigend.

Doorgaans kan deze prostaatvergroting goed worden behandeld met medicijnen of zo nodig met een prostaatoperatie waarbij het goedaardig gezwel verwijderd wordt. Ongeveer 20% van alle mannen in Nederland zullen in de loop van hun leven, dus bij het ouder worden, een operatie voor de vergrote prostaat nodig hebben.

Prostaatkanker is kwaadaardig

Prostaatkanker is een kanker. Kanker is kwaadaardig en per definitie mogelijk bedreigend. Ook prostaatkanker komt frequent voor bij de ouder wordende man. Berekend is dat ruim 10% van alle mannen in Nederland gedurende hun leven te horen zullen krijgen dat bij hen prostaatkanker is vastgesteld.

In een vroeg stadium geeft prostaatkanker meestal geen klachten. Het is wel zaak er vroeg bij te zijn en het kwaadaardig gezwel in de prostaat bijtijds te ontdekken want alleen bij vroege diagnose is genezing ‘zo nodig’ mogelijk. ‘Zo nodig’ staat tussen aanhalingstekens omdat de ontdekte prostaatkankers dikwijls niet geopereerd of bestraald hoeven te worden.

Prostaatkanker kan namelijk heel gevaarlijk zijn, maar ook tamelijk onschuldig. Er zijn grofweg 3 vormen:

• Niet agressieve vorm waarbij de patiënt onder controle blijft.
• Agressieve kanker die alleen in de prostaat zit, genezen door opereren of bestralen is in principe mogelijk omdat de patiënt er op tijd bij is.
• Een uitgezaaide prostaatkanker, dus kanker buiten de prostaat, dan is genezen helaas niet meer mogelijk. Dit willen we dus te allen tijde voorkomen.

Vaak is opereren of bestralen niet nodig, wel houden we de prostaatkanker dan goed in de gaten

Als bij de ontdekking van prostaatkanker de tumor zo weinig agressieve kenmerken en potenties heeft, dan kan afgewacht worden en hoeft geen actieve therapie te worden toegepast. Dan zijn er ook geen complicaties van deze dan overbodige behandeling. Deze benadering noemt men Active Surveillance (AS). Er is wel prostaatkanker maar er is geen (directe) behandeling nodig.

De prostaattumor wordt dan nauwkeurig in de gaten gehouden. Het is dus geen goedaardig gezwel maar ‘kanker van niet bedreigende aard’. Bij ongeveer de helft van de mannen bij wie prostaatkanker vroeg en bijtijds wordt ontdekt, is het niet bedreigend.

Vergrote prostaat en prostaatkanker kunnen ook samen voorkomen

Bij de ouder wordende man komt zowel goedaardige prostaatvergroting als prostaatkanker zeer veel voor. Het zijn twee verschillende aandoeningen. Beide afwijkingen kunnen uiteraard ook samen voorkomen. De huisarts kan dan in eerste instantie het goede onderscheid maken maar dikwijls is onder die omstandigheden het oordeel van de uroloog essentieel. En de urologen bij Andros zijn hierin met name gespecialiseerd.

Lees meer over prostaatkanker

Lees meer over vergrote prostaat