Kunnen tumoren in de prostaat ook goedaardig zijn?

‘Kunnen tumoren in de prostaat ook goedaardig zijn? Ik hoorde pas dat een man prostaatkanker had maar dat hij niet behandeld hoefde te worden. Hoe kan dat? Is het dan een goedaardig gezwel?’ Deze vraag ontvingen we van een van onze lezers.

Prof.dr. Frans Debruyne geeft antwoord op deze ‘vraag van de maand’. Bovenstaande vragen tonen aan hoe zeer prostaatproblemen bij mannen spelen. Het geeft ook aan hoe ingewikkeld prostaatkanker en prostaatklachten zijn. Er zijn veel onduidelijkheden voor mannen. Ik zal proberen een kort maar duidelijk antwoord te geven.

De prostaat

Eerst bekijken we de essentie van het probleem: de prostaat. Dit is een klier die onder de blaas rond de plasbuis bij de man ligt. De functie van de prostaatklier is het produceren van de vloeistof (sperma) die er voor moet zorgen dat zaadcellen in goede conditie blijven. Meer dan 90% van het sperma geproduceerd bij zaadlozing komt uit de prostaat.

Om nog steeds niet opgehelderde redenen gaat de prostaat groeien en vergroten bij het ouder worden van de man. Dit is bij alle mannen het geval, maar kan eerder en ook meer uitgesproken zijn bij de ene man in vergelijking met de andere.

Dit is meestal een goedaardige vergroting die kan optreden vanaf de leeftijd van 50 à 55 jaar, of ouder. Omdat de prostaat rond de plasbuis ligt, kan door de prostaatvergroting de plasbuis worden dichtgedrukt waardoor plasklachten ontstaan. En nu naar de vraag.

Goedaardige prostaatvergroting

De zich met de ouderdom ontwikkelende prostaatvergroting is een goedaardig gezwel. Gezwel betekent hetzelfde als tumor. Dit proces heet goedaardige prostaatvergroting of ook BPH (Benign Prostate Hyperplasia). Dit heeft niets met prostaatkanker te maken. Het is een vervelend verschijnsel als het klachten geeft maar een vergrote prostaat is niet bedreigend.

Doorgaans kan deze prostaatvergroting voldoende goed worden behandeld met medicijnen of zo nodig met een ingreep waarbij het goedaardig gezwel verwijderd wordt. Ongeveer 20% van alle mannen in Nederland zullen in de loop van hun leven, dus bij het ouder worden, een operatie voor de vergrote prostaat nodig hebben.

Prostaatkanker is kwaadaardig

Prostaatkanker is een kanker. Kanker is kwaadaardig en per definitie mogelijk bedreigend. Ook prostaatkanker komt frequent voor bij de ouder wordende man. Berekend is dat ruim 10% van alle mannen in Nederland gedurende hun leven te horen zullen krijgen dat bij hen prostaatkanker is vastgesteld.

In een vroeg stadium geeft prostaatkanker meestal geen klachten. Het is wel zaak er vroeg bij te zijn en het kwaadaardig gezwel in de prostaat bijtijds te ontdekken want alleen bij vroege diagnose is genezing ‘zo nodig’ mogelijk. ‘Zo nodig’ staat tussen aanhalingstekens omdat de ontdekte prostaatkankers dikwijls niet behandeld hoeven te worden.

Prostaatkanker is, in vergelijking met vele andere kankers in het lichaam, een traag groeiend gezwel en daardoor alleen al minder bedreigend. Maar omdat het zoveel voorkomt, blijft het toch een belangrijke doodsoorzaak aan kanker bij de man boven 50 jaar.

Vaak is behandelen niet nodig, maar dan houden we de prostaatkanker wel goed in de gaten

Echter, als bij de ontdekking van prostaatkanker de tumor zo weinig agressieve kenmerken en potenties heeft, dan kan afgewacht worden en hoeft geen actieve therapie te worden toegepast. Dan zijn er ook geen complicaties van deze dan overbodige behandeling. Deze benadering noemt men Active Surveillance (AS). Er is wel prostaatkanker maar er is geen (directe) behandeling nodig.

De prostaattumor wordt dan nauwkeurig in de gaten gehouden. Het is dus geen goedaardig gezwel maar ‘kanker van niet bedreigende aard’. Bij ongeveer de helft van de mannen bij wie prostaatkanker vroeg en bijtijds wordt ontdekt, is het niet bedreigend.

Vergrote prostaat en prostaatkanker kunnen ook samen voorkomen

Bij de ouder wordende man komt zowel goedaardige prostaatvergroting als prostaatkanker zeer veel voor. Een vergrote prostaat kan plasklachten geven die bij belastende hinder met medicijnen of chirurgie behandeld kunnen worden. Prostaatkanker geeft in het beginstadium eigenlijk bijna nooit klachten. Veel vroege vormen zijn zo onschuldig dat ze niet behandeld hoeven worden maar via een Active surveillance protocol door de uroloog in de gaten kunnen worden gehouden.

Maar… beide afwijkingen, inherent aan het ouder worden van de man, kunnen uiteraard ook samen voorkomen. De huisarts kan dan in eerste instantie het goede onderscheid maken maar dikwijls is onder die omstandigheden het oordeel van de uroloog essentieel. En de urologen bij Andros zijn hierin met name gespecialiseerd.

Lees meer over prostaatkanker

Lees meer over vergrote prostaat