Prostaatkanker – de juiste behandeling op het juiste moment

Overlevingskansen bij prostaatkanker zijn het hoogst bij tijdige signalering. Uroloog prof.dr. Frans Debruyne, medisch directeur van Andros Clinics (voorheen Andros Mannenkliniek), pleit ervoor om MRI in te zetten, ook als er alleen al de verdenking is op prostaatkanker. ‘MRI biedt de meest nauwkeurig detectie en stadiering van prostaatkanker’. Hij is dan ook blij dat MRI is opgenomen in de nieuwe NVU (Nederlandse Vereniging voor Urologie) richtlijnen.

In de Andros Clinics waarvan Prof. Debruyne medisch directeur is, worden per jaar vele honderden mannen gezien met de meest uiteenlopende urologische problemen. Debruyne: “De kliniek richt zich met name op de ouder wordende man die kampt met erectiestoornissen, plasklachten, vitaliteitsproblemen (testosteron-tekort) en goed- en kwaadaardige prostaatproblemen.

Bij ons staat tijdige diagnostiek met betrekking tot de prostaat centraal. Dit is belangrijk omdat er ieder jaar nog 3000 mannen overlijden aan de gevolgen van prostaatkanker. Als je er op tijd bij bent, kun je ze genezen”.

Tijdige diagnose

“Wij zien mannen vaak al wanneer de eerste tekenen er zijn dat er mogelijk iets mis is met de prostaat. Wij controleren dan standaard de PSA-waarde, doen een rectaal onderzoek en indien nodig doen wij een echo-onderzoek. In samenwerking met De Prostaatkliniek maken we, wanneer er de verdenking is van prostaatkanker een speciale (MP – Multiparameter) MRI om vast te stellen of er sprake is van prostaatkanker. Daarna kunnen we meer gericht biopten nemen of mannen met een gerust hart meedelen dat biopsie niet nodig is.

Geen operaties

De urologen bij Andros behandelen niet zelf klinisch, maar beschikken over een expert-netwerk van urologen en radiotherapeuten die het predicaat ‘excellent’ hebben. Debruyne: “Wij zijn gespecialiseerd in (vroeg-)diagnostiek en de therapie laten we over aan de beste specialisten van Nederland. We kijken naar hoeveel laparoscopische (kijkoperaties) en robotoperaties er per jaar worden gedaan door de behandelaar en of er goede nazorg is. Het zijn zeer technische ingrepen waarbij veel ervaring is vereist. Zonder grote vaardigheid kan een slechtere ingreep volgen met mogelijk veel onnodige complicaties en een verhoogde kans op overlijden.”

Nieuwe richtlijnen prostaatkanker

Onlangs zijn de richtlijnen voor prostaatkanker bijgesteld. Deze leggen ook de nadruk op de vroegdiagnostiek en het inzetten van MRI hierbij. De richtlijn zegt hierover: Uit onderzoek is gebleken dat met de huidige ‘random’ genomen echogeleide biopten 10-20% van de klinisch relevante tumoren wordt gemist. Inzet van de mp-MRI voorafgaand aan echogeleide biopsie (of MRI-echo-fusie-biopsie) in het primaire diagnostische proces zal de detectiekans op significant prostaatcarcinoom verhogen. Hiermee lijkt de sequentie van het huidige diagnostische traject te veranderen van post- naar pre-biopsie-MRI-onderzoek.

Debruyne: “Met behulp van MRI is het mogelijk om beter te bepalen waar in de prostaat de prostaatkanker zich precies bevindt en zodoende krijg je betere biopten omdat je veel gerichter kunt prikken. Je kunt met MRI de mate van agressiviteit bepalen en kijken of de prostaatkanker buiten de prostaat is gegroeid. Zo kan je een optimale therapiekeuze bepalen met alle positieve consequenties.”

Aan de MRI-scan kleven echter ook praktische bezwaren. Een MRI scan is relatief duur en niet alle radiologen in Nederland zijn zo getraind dat ze de scans goed kunnen ‘lezen’. Debruyne: “Daarom laten wij samen met De Prostaatkliniek de MRI ‘s maken onder leiding van Prof. dr. Jelle Barentsz in het UMC St Radboud dat behoort tot de meest toonaangevende centra op het gebied van prostaat-MRI ter wereld.”

Actief afwachten

Ook komt er steeds meer bewijs dat patiënten in de laagrisicogroep, die dus in principe in aanmerking komen voor het actief afwachtend beleid, een grote kans lopen op overbehandeling. In de herziene richtlijn staat daarom de aanbeveling om deze patiënten, met een lage PSA (<10 ng/ml), een Gleason-score van 6 of minder, en met één of twee positieve biopten, louter actief te volgen en pas een in opzet genezende behandeling aan te bieden als er tekenen van tumoractiviteit zijn.

Debruyne: “We zien zo’n 200 prostaten met gelokaliseerde prostaatkanker (kanker binnen de prostaat) per jaar. 40 procent hiervan komt in een active surveillance (actief afwachten) programma terecht. Dit betekent dat we ze regelmatig zien en dat ze in de gaten worden gehouden. Er wordt in Nederland nog veel te veel overbehandeld met alle nare gevolgen van dien, denk hierbij aan impotentie en incontinentie. Een behandelaar wil nu eenmaal graag behandelen, ook als het in principe (nog) niet nodig is. Wij zijn veel selectiever en dit komt de kwaliteit van leven voor de patiënt ten goede. Een bijkomende voordeel is dat het veel minder geld kost.

Kwaliteit van leven

Voor uroloog Prof. Dr. Frans Debruyne staat kwaliteit van leven voorop. De levensvreugde van de mannen hangt af van de kwaliteit van hun urogenitale functies. Kun je plassen? Of een erectie krijgen? Debruyne: “We hebben een holistische aanpak. We kijken naar de totale mens en overleggen samen met de patiënt de vervolgstappen. Ze krijgen hier de ruimte en de tijd en bovendien, omdat wij zelf geen behandelaar zijn, een onafhankelijk advies. Levensstijl en een vroege opsporing van urologische en urogenitale afwijkingen bij de ouder wordende man, hebben bij ons extra aandacht. En dat stellen mannen bijzonder op prijs.”

Dit interview met onze Medisch Directeur prof. dr. Frans Debruyne is eerder gepubliceerd op prostaatkliniek.nl

Auteur: Monica Verhoek