Welke prostaatoperaties zijn er in 2024? Alle mogelijkheden op een rij

‘Welke prostaatoperaties zijn er? Wat is prostaat verwijderen?  Ik hoor over vergrote prostaat laseren, TURP, prostatectomie, Urolift, RALP, Rezum, prostaat schrapen en prostaat verkleinen. Wat zijn de verschillen?’ Deze vragen ontvingen we van onze lezers. Professor Frans Debruyne zet de verschillende prostaatoperatie mogelijkheden in Nederland voor u op een rij.

De term ‘prostaat verwijderen’ wordt bij prostaatvergroting en prostaatkanker gebruikt. Dat is verwarrend want het zijn heel verschillende operaties. Bij een vergrote prostaat verwijderen we een gedeelte van het weefsel in de prostaat via de plasbuis. Bij prostaatkanker wordt de hele prostaat verwijderd via de buik.

• Direct naar prostaatkanker operatie – hele prostaat verwijderen
• Direct naar vergrote prostaat operatie – deel van prostaat verwijderen

Prostaatoperatie bij prostaatkanker

Bij een prostaatkanker operatie verwijdert de uroloog de hele prostaat, en daarmee de kanker die daarin zit. Deze chirurgische ingreep is alleen nodig als het een lokale prostaatkanker is én de kanker agressief is. De volledige prostaat, dus inclusief het prostaatkapsel, en de achter de prostaat gelegen zaadblaasjes worden verwijderd. Deze operatie heeft als doel om van kanker te genezen.

Hele prostaat verwijderen

Na de operatie is de prostaat met de prostaatkanker volledig verwijderd. De patiënt kan dan als kankervrij worden beschouwd. De prostaatkanker operatie heet radicale prostatectomie. De uroloog gebruikt meestal een operatierobot. Dat heet een Robot Assisted Laparoscopic Prostatectomy (RALP). RALP wordt bij meer dan 90% van deze operaties toegepast.

Vergrote prostaat operatie

Een goedaardige prostaatvergroting is een niet bedreigende vergroting van de prostaat. Deze vergrote prostaat kan wel plasklachten veroorzaken. Bij elke ouder wordende man, vanaf de leeftijd van ongeveer 50 jaar, groeit de prostaat. Dit kan problemen geven bij het legen van de blaas. Deze plasklachten noemt men mictieklachten of LUTS, mictie is plassen en LUTS is Lower Urinary Tract Symptoms.

Plasklachten door vergrote prostaat

Plasklachten door een vergrote prostaat kunnen bestaan uit het moeilijk op gang komen van het plassen, vaak moeten plassen, een zwakkere straal, een verhoogd aandranggevoel en – meest hinderlijk – het ’s nachts moeten opstaan om te plassen.

Er is niet direct een verband te vinden tussen de omvang van de prostaatvergroting en de klachten. Soms kan een kleine aangroei ernstige plasklachten veroorzaken. Terwijl in andere gevallen de prostaat heel groot kan worden voordat er belastende klachten optreden.

Bij de uroloog

De huisarts onderzoekt en behandelt eerst de plasklachten. Bij onvoldoende resultaat of andere aanleidingen, verwijst de huisarts deze mannen naar de uroloog. De uroloog zal eerst vaststellen of de prostaatvergroting inderdaad goedaardig is, dus prostaatkanker uitsluiten. Meestal kiest de uroloog samen met de patiënt in eerste instantie voor medicatie. Als medicijnen niet de juiste oplossing blijken te zijn, kan worden overgegaan tot een operatie.

Operatie bij prostaatvergroting: deel van de prostaat verwijderen

Bij deze prostaatoperatie verwijdert de uroloog een deel van de vergrote prostaat. Voor een uroloog is dit een standaard operatie. Jaarlijks ondergaan bijna 15.000 mannen in Nederland een operatie aan de vergrote prostaat.

Een prostaatoperatie bij een vergrote prostaat gaat bijna altijd via de plasbuis. Dat heet transurethrale prostatectomie. Transurethrale betekent door de plasbuis heen. Deze prostaatoperatie, ook prostatectomie genoemd, kan volgens verschillende methoden. De mogelijkheden qua prostaatoperatie verschillen per ziekenhuis.

Vergrote prostaat operatie via de plasbuis

Er zijn verschillende prostaatoperaties waarbij de uroloog prostaatweefsel verwijdert via de plasbuis.  In onderstaand overzicht zijn alle mogelijke ingrepen, ook die niet bij Andros worden uitgevoerd, voor u op een rij gezet:

• TURP
• Greenlight Laserbehandeling
• HoLEP Laserbehandeling
• ThuLEP Laserbehandeling
• Rezum
• Urolift
• Embolisatie – PAE
• Elesta Transperineale laser ablatie (laser via huid, nog in onderzoeksfase)
• Wanneer welke operatie?

TURP: Trans Urethrale Resectie van de Prostaat

Bij een TURP operatie brengt de uroloog een elektrisch mesje door de plasbuis tot in het prostaatgebied. Hiermee snijdt de uroloog de goedaardige prostaatvergroting rond de plasbuis van binnenuit in kleine reepjes weg. De prostaatreepjes, chips genoemd, komen in de blaas terecht en worden aan het eind van de operatie verwijderd door de blaas te spoelen.

Deze operatie wordt ook TUR Prostaat genoemd. Bij een bipolaire TURP wordt bipolaire energie gebruikt in plaats van monopolaire energie.  Bij TUEB gebruikt de uroloog een metalen lisje om te snijden en te branden. Deze prostaatoperaties worden niet bij Andros verricht omdat we de voorkeur aan Rezum of HoLEP geven.

Nadelen TURP

Uiteraard kan deze operatie complicaties geven zoals een bloeding tijdens of na de operatie. Door de elektrische snijstroom wordt ook door de bloedvaatjes in de prostaat gesneden. Deze bloedvaten brandt de uroloog tijdens de ingreep meteen dicht, maar bij grotere bloedvaten kan dit soms moeilijker zijn. Ook kunnen er infecties optreden na deze ingreep. Na een TURP moet de patiënt langer in het ziekenhuis blijven, minimaal 2 nachten.

Prostaatoperatie met laser

Laserbehandelingen voert de uroloog ook uit via de plasbuis. Een operatie met de laser heeft vooral het voordeel dat het zonder veel bloedverlies kan worden uitgevoerd. Dat is een verbetering ten opzicht van de TURP.

De laseroperatie bij een vergrote prostaat kan met drie technieken:

• Greenlight
• HoLEP
• ThuLEP

Green Light laserbehandeling, prostaatoperatie met laser

Bij een Green Light Laser wordt het laserlicht via de plasbuis tot aan de prostaat ingebracht. De prostaatvergroting wordt verpulverd door de intensiteit van het laserlicht. Dat heet laservaporisatie van de prostaat. Een ander woord voor vaporisatie is verdamping. U blijft minimaal een nacht in het ziekenhuis. Green Light wordt bij Andros niet toegepast omdat we de voorkeur aan Rezum of HoLEP geven.

Nadelen Green Light

Het nadeel van Green Light is dat het verdampen zelf langzaam gaat en het bij een (te) grote prostaat moeilijker uitvoerbaar is omdat het vaporiseren te lang duurt. Daardoor bestaat het risico dat de laservaporisatie te kort wordt toegepast waardoor de goedaardige vergroting niet in zijn totaal is verwijderd. Bij vaporisatie kan het prostaatweefsel weer terug groeien, net als bij TURP.

Een bijkomend nadeel van deze vaporisatie is dat er bij veel patiënten na de ingreep voor korte of langere termijn, meestal enkele weken, een branderig gevoel bij plassen blijft bestaan. De plasbuis kan tijdens het verwijderen van prostaatweefsel door het laserlicht ook geïrriteerd raken.

HoLEP Laserbehandeling, prostaatoperatie met laser

Meer recent is de prostaat laseren met HoLEP: Holmium Laser Enucleatie van de Prostaat. Hierbij wordt het prostaatweefsel niet gevaporiseerd maar al het prostaatweefsel met de laser weggesneden. De prostaat zelf wordt niet verwijderd maar als het ware ‘leeggemaakt’ door het verwijderen van de goedaardig vergrote prostaatkwabben. Het prostaatkapsel blijft intact.

De prostaatkwabben komen in de blaas terecht en worden vermalen en weggespoeld. Het prostaatweefsel wordt dus definitief verwijderd en groeit in principe niet opnieuw weer aan. Na een overnachting kunt u weer naar huis.

ThuLEP Laserbehandeling, prostaatoperatie met laser

ThuLEP staat voor Thulium Laser Enucleatie van de Prostaat. Bij ThuLEP wordt een deel van het weefsel verdampt én een deel van het weefsel weggesneden. Met HoLEP wordt het weefsel weggesneden en definitief verwijderd. Andros gebruikt HoLEP.

Prostaat laseren versus TURP

Laserenucleatie heeft het voordeel dat het vrijwel zonder bloeden kan worden uitgevoerd, in tegenstelling tot TURP of open operatie. Daardoor kan de katheter na de operatie vrij snel worden verwijderd en kan u sneller weer naar huis.

Rezum, behandeling van vergrote prostaat met waterdamp, nieuw in Nederland

Rezum is een nieuwe behandeling voor de vergrote prostaat in Nederland. In andere landen wordt de Rezum al een aantal jaren toegepast. Via de plasbuis wordt met een plaatsingsinstrument waterdamp in de prostaat gebracht. Het behandelde prostaatweefsel sterft af door de warmte waardoor er weer ruimte voor de plasbuis ontstaat.

In het begin nemen de klachten toe omdat het weefsel door de ingespoten stoom opzwelt. De ruimte in de prostaat ontstaat na 2 weken en is na 3 tot 6 maanden maximaal. Rezum is een minimaal invasieve behandeling, zonder overnachting. Ook heeft deze behandeling niet de bijwerking ‘droog klaarkomen’ oftewel retrograde ejaculatie.

Andros Clinics is in overleg met enkele zorgverzekeraars in 2022 gestart met deze behandeling. Lees meer over Rezum stoombehandeling bij vergrote prostaat

Urolift, ‘nietjes’ bij een vergrote prostaat

Enkele jaren geleden deed de verankeringstechniek Urolift zijn intrede, vooral in de Verenigde Staten. Bij Urolift plaatst de uroloog ankers oftewel ‘nietjes’ via de plasbuis in de prostaat. De ‘nietjes’ trekken de prostaatvergroting opzij. Zo ontstaat er weer ruimte voor de plasbuis. Deze techniek passen urologen in Nederland beperkt toe. Ook bij Andros Clinics wordt de prostaatoperatie Urolift niet toegepast.

Embolisatie van de prostaat, PAE, resultaat op lange termijn onbekend

Embolisatie van de prostaat, een nieuwere methode, blokkeert selectief de bloedvoorziening naar de prostaat. Vooral naar het goedaardig vergrote gedeelte. Hierdoor schrompelt prostaatweefsel weg waardoor de plasbuis meer ruimte krijgt en het plassen makkelijker gaat. Dit wordt ook een PAE-behandeling genoemd, dat staat voor Prostaat Arterie Embolisatie. Deze methode wordt niet door een uroloog uitgevoerd maar door een (interventie-) radioloog. Embolisatie wordt in Nederland nauwelijks toegepast, ook niet bij Andros Clinics. Het is een dure ingreep. Maar het belangrijkste bezwaar: er zijn geen lange termijnresultaten bekend.

Studie Elesta Transperineale laser ablatie: laseren via naaldjes in huid

De trial Elesta ‘Transperineale laser ablatie’ (TPLA) startte in 2022 binnen het Amsterdam UMC.  Deze nieuwe behandeling van een goedaardige prostaatvergroting wordt enkel nog in studieverband onderzocht. Bij transperineale laser ablatie prikt de arts enkele naalden in de prostaat via de huid tussen anus en balzak. Het laserlicht ‘verbrandt’ het prostaatweefsel via deze naalden.

Deze behandeling is nog in trial fase. We zullen u later informeren over de uitkomsten van de studie en de mogelijke verdere voortzetting hiervan. Het is niet mogelijk om deel te nemen aan de huidige studie. Lees meer over deze trial

Complicaties bij operatie aan vergrote prostaat

Alle operaties voor goedaardige prostaatvergroting kunnen uiteraard complicaties met zich mee brengen zoals hierboven al vermeld.

Een operatie bij een vergrote prostaat is veel minder ingrijpend dan een operatie bij prostaatkanker. Meestal verwijdert de uroloog bij een vergrote prostaat alleen ‘een stukje prostaat’. Dat is het goedaardig vergrote gedeelte rondom de plasbuis. Dus niet de hele prostaat zoals bij prostaatkanker.

De kans op incontinentie bij een vergrote prostaat operatie is klein. Ook de kans voor op erectieproblemen is veel kleiner, zeker bij de nieuwere technieken.

Bijwerking droog klaarkomen: retrograde ejaculatie

Er moet echter wel rekening mee worden gehouden dat bijna alle operaties voor goedaardige prostaatvergroting invloed hebben op de ejaculatie. Door de verwijdering van de inwendige sluitspier die aan de blaashals ligt komt bij de zaadlozing de zaadvloeistof niet meer naar buiten maar in de blaas terecht. Dat noemt men retrograde ejaculatie oftewel ‘droog klaarkomen’. Dit is bij alle operatieve ingrepen het geval, met uitzondering van Rezum of Urolift.

Nieuwe technieken bij prostaatoperatie: internationale ontwikkelingen

Welke nieuwe internationale ontwikkelingen zijn er? Aquablation therapie is een nieuwe prostaatoperatie in de VS. De uroloog gebruikt robottechnologie om computergestuurd met een waterstraal het prostaatweefsel te verwijderen. In de VS kent aquablation een zeer langzame opmars. Door de zeer hoge kosten van de ingreep wordt Aquablation niet in Europa of Nederland verwacht. Een andere nieuwe ingreep is het nitinol device (TIND) die het prostaatweefsel rondom de plasbuis ‘opzij duwt’. Deze Europese ontwikkeling is minimaal invasief. De ingreep is nog geheel experimenteel en dus nog niet beschikbaar voor patiënten.

Nog zelden open prostatectomie

Bij een open prostatectomie, zoals bij een Hryntschak of Millin operatie, wordt het goedaardig vergrote deel van de prostaat via een snee in de onderbuik verwijderd. Dit wordt nu nog zelden uitgevoerd en het is alleen geïndiceerd als de goedaardige prostaatvergroting zeer volumineus is: doorgaans meer dan 150 ml. Dat is een prostaat vergelijkbaar met de grootte van een sinaasappel.

Andere namen: prostaat verkleinen en prostaat schrapen

Soms horen we mannen andere termen gebruiken voor een vergrote prostaat operatie zoals prostaat verkleinen of prostaat schrapen. Bij een vergrote prostaat operatie verwijdert de uroloog prostaatweefsel. In de volksmond noemt men dit weleens ‘prostaat verkleinen’. In de urologie heet dit prostatectomie.

Ook ‘prostaat schrapen’, ‘prostaat pellen’ of ‘prostaat schillen’ zijn termen die urologen tegenwoordig niet meer gebruiken. Vroeger gebruikten ze deze termen voor de TURP operatie.

Een prostaatoperatie bij Andros Clinics

‘Wat is de beste prostaat operatie?’ wordt ons vaak gevraagd. Andros Clinics adviseert een breed pallet van prostaatoperaties om tot de prostaatoperatie te komen die het beste bij u past. Want de beste prostaatoperatie verschilt per persoon is afhankelijk van uw klachten en de eigenschappen, met name het volume, van de prostaatvergroting.

Wanneer welke prostaatoperatie?

Bij kleinere prostaten met veel klachten, minder dan circa 40 gram, is een TURP een optie. Voor middelgrote prostaten, circa 40 – 60 gram, is Green Light een optie omdat de duur van de ingreep dan aanvaardbaar blijft. Rezum kan een alternatief zijn voor TURP of Green Light Laser.

Een Rezum behandeling kan worden toegepast bij prostaten tot circa 60 gram. Andros uroloog Nader Naderi is gespecialiseerd in Rezum prostaatoperaties. Met zijn operatieteam voert hij deze ingreep uit in onze kliniek in Rijswijk. Lees alles over Rezum.

Bij nog grotere prostaten, circa 60 gram en meer, is de aanbeveling een HoLEP Laserbehandeling. Voor de meeste prostaatvergrotingen die geopereerd moeten worden, geven we bij Andros de voorkeur aan HoLEP. Omdat HoLEP het meest volledig is en het minst complicaties geeft. Zie ook artikel over resultaten HoLEP

HoLEP laseroperaties worden uitgevoerd door Andros in een operatiecentrum of uitgevoerd in een extern ziekenhuis. Dit kan in het Spaarne Gasthuis in Hoofddorp en het ziekenhuis te Aalst in België. Lees verder over het maken van een afspraak voor HoLEP laserbehandeling. Waar de ingreep kan worden uitgevoerd is afhankelijk van de lichamelijke gesteldheid van de patiënt.

Meer over HoLEP

Meer over Rezum

Lees verder over vergrote prostaat