Urologie voor mannen, met aandacht voor het ouder worden

Over vrouwenklachten wordt veel gepraat, soms meer dan je lief is. Toch kunnen mannen hier een voorbeeld aan nemen. Zij zwijgen over erectiestoornissen en plasklachten, met meer onnodig leed tot gevolg. “De schaamte rond mannengezondheid is groot, beaamt prof. Dr. Frans Debruyne, uroloog en medisch directeur van Andros Clinics. Hij werd geïnterviewd door Gezondnu.

Wanneer we honderd mannen van boven de vijftig jaar in een ruimte zouden zetten, dan heeft twintig procent plasklachten en minstens dertig procent erectiestoornissen. Maar het is altijd de buurman die het heeft. Mannen zijn zorgmijders. Vrouwen zijn veel bezorgder over hun lichaam. Ze gaan vaker naar de dokter. Dat is waarschijnlijk ook een van de redenen waarom vrouwen in de westerse wereld drie, vier jaar langer leven dan mannen. Ook als het over urologische en urogenitale zaken gaat, ziet een vrouw vaker een arts. Als kind al, bij urineweginfecties. Daarna als tiener voor de anticonceptiepil, als jonge vrouw rond de zwangerschap en op latere leeftijd voor ondersteuning bij kwalen die bij de overgang horen. Mannen gaan ervan uit dat hun klachten er gewoon bij horen. Ik ben blij met elke publicatie die meer bekendheid geeft over dit onderwerp. Neem de problemen niet voor lief, want er is iets aan te doen.”

Niet snijden

De kwaliteit van het leven van ouder wordende mannen hangt voor 75 procent af van urologische en urogenitale functies. Ofwel: goed kunnen plassen en op seksueel gebied actief blijven. Mijn collega’s hadden weinig belangstelling voor zorg die hierop gericht is. De prostaat werd gedaan door de uroloog, hart en vaten door de cardioloog, erectiestoornissen door niemand. De meeste urologen willen opereren, de prostaten eruit halen. Maar als het niet nodig is, moet je niet gaan snijden. Het overgrote deel van de mannen met hart- en vaatziekten heeft erectiestoornissen, maar er is geen cardioloog die daar ooit naar vraagt. En er is geen patiënt die het ter sprake brengt, omdat hij de link niet kan leggen. In feite zouden al die mannen geholpen kunnen worden. Zo is deze kliniek ontstaan.”

“Ik was hoogleraar Urologie in Nijmegen. In 2002 zei ik tegen een medewerker: ‘We moeten zelf maar eens proberen om een mannenkliniek op te zetten’. We begonnen in Nijmegen. Er was een toeloop van mannen. In 2004 vestigden we ons hier in Arnhem. Inmiddels zijn er vier klinieken in het hele land met zorg en aandacht voor de problemen van de ouder wordende man.”

Daling van testosteron

Vanaf het 45e levensjaar treden bij de man allerlei processen in werking, zoals het groeien van de prostaat, de klier rond de plasbuis. Dit kan op den duur plasklachten veroorzaken, zoals vaker aandrang hebben om naar het toilet te gaan (ook ’s nachts), ongewenst urineverlies en pijn bij het plassen.

Wie te maken krijgt met een groeiende prostaat, is gebaat bij natuurgeneeskundige producten op basis van stoffen uit de vruchten van de Sabal serrulata, een tropische dwergpalm die in Florida groeit. Dit middel houdt de prostaat in goede conditie en ondersteunt de blaasfunctie; belangrijk om gezond te kunnen blijven plassen. “Deze stoffen werken bij beginnende klachten, maar ze verminderen niet de groei van de prostaat. Dat is een proces dat zich niet laat tegenhouden.”

De vergroting van de prostaat komt ongeveer gelijktijdig voor met een ander proces in het mannenlichaam: het dalen van de hoeveelheid testosteron in het bloed. “Elk jaar gaat dit gehalte met ongeveer een procent omlaag. Dit kan leiden tot slaapproblemen, lusteloosheid, vermoeidheid, botontkalking, erectiestoornissen, hart- en vaatziekten, minder zin in seks, afname van spierkracht, depressie en psychische spanningen. Klachten die de meeste mannen vaak niet in verband brengen met een gebrek aan testosteron. In de loop van hun leven krijgt tien procent hiermee te maken.”

Van alle mannen met een te laag testosterongehalte komt ongeveer vijf tot zeven procent in aanmerking voor een therapie waarbij het tekort aan testosteron wordt aangevuld. Dit gebeurt door middel van een gel die op de onbehandelde huid wordt aangebracht. Voordat daarmee gestart kan worden, volgt eerst een uitgebreid lichamelijk onderzoek.

Debruyne: “Depressies, slapeloosheid of vermoeidheid bijvoorbeeld kunnen namelijk ook een andere oorzaak hebben. Bloedonderzoek moet uitwijzen of er inderdaad sprake is van ‘late onset hypogonadism’(LOH), oftewel een testosterontekort door ouderdom. Deze test voeren we tweemaal uit.”

Ook wordt de BMI bepaald en de blaas, uitwendige geslachtsorganen, de hart- en vaattoestand en de prostaat onderzocht. “Al deze tests, waarvan een deel echoscopisch, zijn niet belastend. Wanneer de prostaat een aanzienlijke groei laat zien, is deze vergroting in negentig procent goedaardig. Maar het kan dus ook prostaatkanker zijn. Daarom analyseren we het bloed hier ook altijd op.”

Als de diagnose kanker wordt gesteld, moet dit worden behandeld door specialisten. “Er kan dan niet met testosteronaanvulling gestart worden, omdat in dat geval bij extra toediening de groei van de prostaatkankercellen gestimuleerd wordt. De behandeling is ook niet geschikt voor mannen die, door een belaste voorgeschiedenis, een verhoogd risico hebben op hart- en vaatziekten.”

Overgewicht telt extra zwaar

Testosteronsuppletie is geen kwestie van een paar weken smeren. Een man is voor langere tijd onder behandeling en controle. “Zo houden we in de gaten of de prostaat niet buitensporig groeit. Ook kijken we of er niet te veel bloed wordt aangemaakt. Testosteron stimuleert namelijk ook de aanmaak van rode bloedlichaampjes. Bij een teveel is er risico op trombose. Er zitten dus nogal wat haken en ogen aan deze behandeling. Daarom starten we er niet direct mee.”

“We richten ons eerst op een verandering van de leefstijl. Veel mannen die we zien, hebben overgewicht. Ze hebben niet alleen een groter risico op hart- en vaatziekten, een hoge bloeddruk en een verhoogd cholesterolgehalte, maar ook op een tekort aan testosteron. Wanneer je zwaarlijvig bent, ontstaat namelijk ook in de darmen vet. Daarin wordt een hormoon afgescheiden dat testosteron afbreekt. Als deze mannen op consult komen, raden wij allereerst aan om af te vallen, door middel van een leefstijl met verantwoorde voeding, minder alcohol en meer bewegen. Bij een gezond gewicht gaat het testosterongehalte omhoog. De futloosheid en de sombere gevoelens verdwijnen. Mannen worden weer vitaler, de spieren komen terug, evenals het libido. Ook de erectieproblemen behoren in veel gevallen tot het verleden. Dat is natuurlijk de beste oplossing!”