Impotentie, oorzaken en behandeling

Impotentie betekent dat de man geen of geen voldoende sterke erectie krijgt of kan aanhouden om te penetreren. De ejaculatie is niet noodzakelijk verstoord.

Direct verder lezen over oorzaak of behandeling

Vaak een lichamelijke oorzaak

Terwijl men er vroeger van uitging dat 8 erectiestoornissen op 10 een psychologische oorzaak hadden, gaat men er vandaag van uit dat in 8 op 10 gevallen een lichamelijke oorzaak aan de basis ligt.

Hoe ontstaat een erectie?

De penis bevat drie cilinders van sponsachtig weefsel die over de hele lengte van het lid lopen. Deze cilinders bevatten spiercellen en bloedvaatjes die tijdens een erectie vollopen met bloed. Hoe meer bloed de cilinders bevatten, hoe groter en steviger de erectie. Een penis in volle erectie bevat acht maal meer bloed dan een slap lid.

Naast bloedvaatjes en spiercellen bevat de penis ook kleine zenuwuitlopers die geprikkeld worden bij seksuele stimulatie. Hierdoor openen de bloedvaatjes zich en ontspannen de spiercellen. Wanneer één van deze schakels (bloedvaatjes, zenuwuiteinden, spiercellen) defect raakt, loopt het erectiemechanisme mank.

Naast deze factoren die nodig zijn voor een erectie zijn, spelen ook andere factoren een rol:

seksuele opwinding
een adequaat hormoongehalte (het mannelijk hormoon)
een normaal functionerende hypofyse (het hersenaanhangsel waar onder meer de productie van het mannelijk hormoon wordt geregeld)

Oorzaak impotentie

De meest voorkomende oorzaken zijn:

bepaalde geneesmiddelen (bijvoorbeeld sommige producten tegen hoge bloeddruk en antidepressiva)
druggebruik
roken
leveraandoening (meestal ten gevolge van alcoholmisbruik)
bloedvaatproblemen (bv. ten gevolge van slagaderverkalking, diabetes)
neurologische problemen (ten gevolge van bv. een rugletsel of multiple sclerose)
urologische problemen (ten gevolge van bv. een prostaatoperatie of bestraling tegen prostaatkanker)
psychologische problemen (depressie, vermoeidheid, stress)

Verwijscriteria voor impotentie

Verwijzing naar een specialist (uroloog) is geïndiceerd wanneer bij het routine lichamelijk onderzoek door de huisarts afwijkingen worden vastgesteld die verder urologische evaluatie noodzakelijk maken (zoals borstvorming, penis-afwijkingen, prostaatafwijkingen).

Ook wanneer de (door een huisarts) ingestelde therapie niet afdoende blijkt, kan verwijzing voor aanvullend onderzoek en behandeling noodzakelijk zijn.

Verwijzing naar een seksuoloog is noodzakelijk wanneer psycho-sexuologische oorzaken op de voorgrond staan. Een (klein) aantal urologen heeft ook kwalificatie als seksuoloog en kan beide benaderingen dus combineren.

Onderzoek bij de uroloog

Bij het lichamelijk onderzoek wordt de bloeddruk gemeten en algemeen lichamelijk onderzoek verricht (zoals controle op borstvorming, vetverdeling). Aan de penis wordt er gekeken of de voorhuid te nauw is en bij een kromstand van de penis of er een verdikking op één van de zwellichamen te voelen is. Als de zaadballen heel erg klein zijn zou dit een te laag hormoongehalte in het bloed kunnen betekenen.

Om een indruk te krijgen over de bloedvoorziening kan de arts voelen naar het kloppen van de bloedvaten in de lies of de knieholten; wanneer deze niet goed te voelen zijn is de kans groot dat ook de bloedvaten in het bekken niet goed functioneren. Verder kunnen zenuwbanen onderzocht worden (onderzoek van bepaalde reflexen). Er is nog meer onderzoek mogelijk, maar dat zal in de praktijk zelden plaatsvinden, aangezien dat geen directe invloed heeft op de behandeling, bijvoorbeeld doppler-onderzoek van de penisvaten zelf.

Alvorens met geneesmiddelen (erectiepillen) te beginnen is het verstandig eerst uitvoerig met de uroloog en uw partner over uw impotentie te praten. De uroloog ziet veel patiënten met dergelijke problemen, zodat hij uw problemen in de juiste proporties kan zien. Dit kan u helpen hier mee om te gaan. In bepaalde gevallen zal de uroloog u aanraden advies in te winnen bij een arts of psycholoog, die gespecialiseerd is in de seksuologie. Soms zal dan helemaal geen geneesmiddel nodig zijn.

Doe de zelftest

Behandeling van impotentie

Er zijn meerdere mogelijke behandelingsmethoden:

geneesmiddelen (zoals ook de bekende erectie medicijnen)
injecties
vacuumpomp
operatief ingrijpen
psychotherapie

Geneesmiddelen voor impotentie

Sinds enkele jaren bestaan ook geneesmiddelen die via de mond kunnen worden ingenomen. Het meest bekende erectiemiddel is effectief bij zo’n 70% van de mannen met impotentie en erectiestoornissen. De indicatie moet wel goed gesteld worden, want mannen met hartklachten of verregaande aderverkalking komen niet in aanmerking. Voor hartpatiënten die met nitraten behandeld worden, is het middel zelfs gevaarlijk. Er zijn andere erectiepillen met een vergelijkbare werking.

Injecties bij erectieproblemen

Er bestaan producten die in de penis worden ingespoten of via de urinebuis worden ingebracht. Ze zorgen ervoor dat de spieren in de penis ontspannen waardoor de bloedstroom op gang wordt gebracht. Deze methodes zijn vrij doeltreffend, maar hebben één belangrijk nadeel: het gebruik ervan schrikt af.

Er bestaan ook gels die via de huid hormoon vrijgeven. Deze producten mogen enkel worden gebruikt bij een hormoontekort.

Vacuümpomp

Een andere mogelijkheid is het gebruik van een vacuümpomp. Hierbij wordt de penis in een cilinder geplaatst die verbonden is met een vacuümpompje. Door het pompje wordt de lucht weggezogen uit de cilinder waardoor bloed in de penis wordt geperst. Van zodra de penis stevig genoeg is, legt men een rubberen ring rond de basis van de penis om de erectie te behouden. De ring mag maximum 30 minuten ter plaatse blijven.

Operatief ingrijpen

Via een operatie wordt een semi-rigide of opblaasbare prothese in de penis ingeplant en een klein pompje in de balzak. De opblaasbare prothese moet manueel worden opgepompt. Door op dit pompje te drukken, blaast de prothese op en krijgt men een erectie. Chirurgie is alleen noodzakelijk in voor zeldzame gevallen met specifieke aandoeningen van het urogenitaal apparaat (bv. geblokkeerde bloedvaten).